Leerlingenvervoer is om te huilen

Hier ga ik in op de drama’s die leerlingenvervoer met zich meebrengen. Kwetsbare kinderen die soms zelfs in gevaarlijke situaties terecht komen.

Storing

Er was een grote storing toen mijn vader van zijn werk naar huis wilde reizen. Op het station van Zoetermeer ging er geen trein naar Gouda, dus probeerde hij het via een omweg. Via Den Haag naar Leiden. Ook geen verbinding naar Gouda. Toen maar van Leiden naar Rotterdam. Bij Rotterdam Alexander zou vervangend busvervoer zijn.
Op het station waren mensen aan het bellen. Zij waren ook gestrand en wisten niet wat ze moesten doen. Er waren bejaarden bij, die ontredderd leken en stonden te verkleumen. (Het was winter)
Hij sprak een paar chauffeurs aan die gezamenlijk in een bus zaten te wachten. Lees te wachten.
Iemand antwoordde: Ze wachten al een uur op een sein. Ze wisten niet of ze vanaf hier moesten vertrekken of de volgende halte.
Dat was de druppel: Mijn lieve, conflict vermijdende vader heeft staan schelden en vloeken.
Daarna heeft hij maar een (dure) taxi aangehouden en zo kwam hij thuis.

Achteraf noemde hij dit het ‘dieptepunt van dat jaar’.
Hoe rot ik dit ook voor hem vond, ik besefte dat veel mensen dagelijks in zo’n kafkaiaanse situatie terecht komen.
Op het speciaal onderwijs voelde ik elke dag deze hulpeloosheid en machteloze woede. Of tenminste een paar keer per week. Ik ben niet de enige.

Vergeten op te halen

Er zijn kinderen die een uur staan te wachten op school, omdat ze vergeten zijn door de chauffeur.
Dan moet er weer worden gebeld door school, als die zich al om de kinderen bekommert.
Zoals drie kinderen uit hetzelfde gezin overkwam. Vervolgens worden zij door de vervangende vervoerder voor onhandelbaar uitgemaakt, omdat ze de hele tijd huilden onderweg. Door een file zaten ze uren opgesloten. Om half zes waren ze thuis. Zij konden de rest van de avond alleen maar huilen. Dit was herhaaldelijk voorgekomen.(1)
De vriendin van mijn neef, stond ook regelmatig op school te wachten. Herhaaldelijk hebben mijn oom of tante haar dan van school gehaald, als ze weer belde.

Ziekmakende omgeving

Ook als de reis verloopt volgens plan, kan het stressvol zijn voor kinderen. Kleuters die 3 uur per dag in een taxi-bus doorbrengen. Allemaal verloren tijd die ze nooit meer terugkrijgen. De afstand is vaak niet eens de oorzaak (soms is de school maar 10 km ver weg), maar het feit dat er meerdere kinderen opgehaald moeten worden en bij verschillende scholen afgeleverd.
De kinderen komen al moe en gestrest op school en missen niet zelden lessen. Wat ze hebben geleerd en ontwikkeld, wordt zo tenietgedaan. Eenmaal thuis zijn ze uitgeput en soms overstuur en hebben geen tijd en energie meer om met vriendjes te spelen of te sporten. (2)
Hun jeugd wordt hun ontnomen. Ze kunnen zich emotioneel en sociaal nauwelijks ontwikkelen en glijden eerder af. Het worden angstige en verdrietige kinderen. Ruzies, pesten en gevechten komen dagelijks voor. (3) De chauffeur moet op de weg letten en kan niet altijd ingrijpen. De kinderen reizen dus eigenlijk onbegeleid.
De mentaliteit van de chauffeur heeft wel invloed op de sfeer binnen zo’n groep.

Achtergelaten

Kinderombudsvrouw Kalverboer heeft zich al eerder uitgesproken en dringende adviezen gegeven. Daar is nauwelijks iets mee gedaan.
Conclusie kan zijn dat de samenleving kwetsbare kinderen discrimineert.
De doelgroep die de meeste behoefte heeft aan basisveiligheid, komt het meest in onzekere situaties terecht. Soms zelf in levensgevaar. Er zijn kinderen vergeten en achter gelaten in een afgesloten busje. (4)
In een ander geval werd een autistisch meisje een uur lang vermist en ten slotte langs de snelweg gevonden. In paniek probeerde ze de weg naar huis te vinden. (5)
Beide gevallen hadden fataal af kunnen lopen.

In mijn schooltijd was het vervoer al slecht geregeld (zo werden mijn ouders niet op de hoogte gesteld van een botsing, waarna een vervangende taxi moest worden geregeld), en het lijkt alleen maar erger te zijn geworden. Veel kinderen leven permanent in een crisis-modes en ontwikkelen gedragsproblemen.

Onderwijs zou dichterbij school moeten plaatsvinden

Scholen zouden geen kinderen mogen weigeren alleen maar op basis van een diagnose.
Er zouden mogelijkheden moeten zijn om dichtbij huis naar school te gaan.
Voor kinderen die niet gedijen in het regulier onderwijs (dat kunnen ook kinderen zonder diagnose zijn), zou thuisonderwijs of afstandsonderwijs een oplossing kunnen zijn. De Lockdown heeft bewezen dat onderwijs op achterstand mogelijk is, al is het niet ideaal.
Anders een ‘speciale’ klas binnen een reguliere school.
Of misschien is er een Democratische school waar het kind op z’n plaats is.

We leren kinderen om niet bij een vreemde in de auto te stappen. Voor kinderen op het speciale onderwijs geldt dit advies ineens niet meer. Zij worden aan een onbekende chauffeur meegegeven.
Soms een vriendelijk iemand, soms iemand die overspannen of boos lijkt.
Dat doen ouders natuurlijk niet uit kwade wil, maar omdat ze geen andere oplossing zien.

Zelf de verandering zijn die je wilt zien

Als ouder kun je zelf die baken zijn die kinderen zo hard nodig hebben. Door aan te bieden om je eigen kind en een paar andere kinderen naar school te brengen. Dit kan informeel, of je kunt je aanmelden om een taxi-bus te gaan rijden. Dat vergt wel wat van je. Je krijgt veel over je heen en de arbeidsvoorwaarden zijn niet goed.
Maar een betrouwbare chauffeur of chauffeuse, die belangstelling heeft in de kinderen en begrijpt wat er leeft, is goud waard.

Positieve ervaringen

Zelf heb ik enkele keren zo’n chauffeuse gehad. Zij praatte met de kinderen en was begaan.
Zij leefde mee als we vertelden over voorvallen op school.
De kinderen zijn meer ontspannen en welbespraakt. Ze gillen en ruziën minder.
Met een chauffeuse ben ik een soort van bevriend geweest. Zij kwam voor ons op door een klacht in te dienen tegen de vorige chauffeur die ons (kinderen) maar lastig vond en ons de schuld gaf dat zijn collega overspannen was geraakt.
Zij lachte met ons en leefde met ons mee.
We werden best een hechte groep.

Een groepje ouders kan om de buurt hun kinderen naar school brengen. Dit kan zelfs als ze een (deeltijd) baan hebben.

Handreiking

Zelf heb ik geen rijbewijs, dus kan ik deze dienst niet aanbieden. Ik kan wel uw kind leren om te reizen met het openbaar vervoer.
Vind je het spannend om je kind mee te geven?
Je vertrouwt wel je kind toe aan de school en aan de taxi-chauffeur. Dat zijn in het begin ook vreemden voor hem. In de huidige situatie blijven zitten is voor het kind veel onveiliger.
Ik kan het kind een-op-een begeleiding geven, tijdens het proces om te leren reizen. Waarbij ik zijn specifieke behoeften en wensen kan waarnemen.
Uiteraard maken we eerst kennis en maken we samen een actieplan.

Ik heb ooit met begeleiding zelfstandig leren reizen. Vaardigheden als bij de juiste halte in- en uitstappen. Het was de belangrijkste mijlpaal tijdens mijn tienerjaren. Eindelijk kunnen gaan en staan waar ik wilde, vrienden kunnen opzoeken.
Ik wilde al jaren zelfstandig reizen, maar wist niet hoe. Of ik de halte zou vinden, hoe het overstappen zou gaan, of de dienstregeling klopte en of ik het overzicht kon bewaren.
Mijn begeleidster was in het begin ook een vreemde voor me, maar we werden al snel vertrouwd. We konden goed met elkaar praten en het hielp dat we beiden van croissants en warme chocolademelk hielden. 😉  

Ik schrik ervan dat nog geen kwart van de autistische vijftienjarigen zelfstandig naar school bleek te gaan. (6)In mijn schooltijd was dat nog driekwart en was ik een uitzondering.

De leeftijd om zelfstandig te leren reizen, ligt wat mij betreft ergens tussen de 9 en 12 jaar. Dat ligt onder andere aan zijn autonomie en of hij zijn hoofd koel kan houden.
Natuurlijk kun je niet verwachten dat hij rustig blijft als het hele openbaar vervoer platligt en hij pas uren later thuiskomt, zoals mijn vader die keer overkwam. Ook mijn vader ging door het lint. Bewijs van spreken dan.
Zorg van tevoren dat je samen een plan B hebt, bijvoorbeeld zelf je kind van het station halen, als hij belt dat ie gestrand is. Of als je geen auto hebt, hem genoeg geld meegeven dat hij in noodgevallen een taxi kan nemen. Of zijn eigen bankpas. Spreek dit soort scenario’s door.
Gelukkig zijn deze situaties relatief zeldzaam (anders had mijn vader het geen ‘dieptepunt van het jaar’ genoemd), anders dan met leerlingenvervoer.

Besef dat het kind nu juist snel in paniek raakt, doordat hij geen invloed heeft op wat er met hem gebeurt. Zelfredzaamheid geeft een kind weerbaarheid, waardoor hij het leven beter aankan.

E-mail: redactie@dus-sarah-morton.info
Mobiel/Whatsapp: 06-83992975

1. https://www.trouw.nl/binnenland/uren-onderweg-of-huilend-in-de-bus-taxivervoer-leerlingen-speciaal-onderwijs-verloopt-moeizaam~b0e16799/
2. https://www.omropfryslan.nl/nieuws/1141333-lange-reistijden-bij-leerlingenvervoer-funest-je-raakt-alles-kwijt
3. https://oudersenonderwijs.nl/nieuws/leerlingenvervoer/
4. https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2009834-leerlingenvervoer-ernstig-onder-de-maat
5. https://www.ad.nl/gezin/leerlingenvervoer-vaak-onder-de-maat-ouders-geven-een-magere-5~a0d6a57c/
6. https://www.unity.nu/Artikelen/oegstgeest/zelfstandig-reizen-met-ov-voor-leerlingen-met-autisme