Door Ewout Storm van Leeuwen

Natuurlijke opvang

Natuurwijs

Je vraagt naar mijn ervaringen met kinderen. Ik heb ze zelf niet, maar ik heb met kinderen gewerkt. Ik ben onder andere twee jaar groepsleider geweest op de naschoolse opvang van een antroposofisch kinderdagverblijf in Amersfoort (Panta Rhei), in 2002 en 2003.
Met peuters van 3,5 tot 4 jaar, kleuters van 4 tot 7 en kinderen tot ongeveer 10.
Sommige kinderen kwamen er al vanaf dat ze drie maanden waren.
Algemene kenmerken: geen gejengel, geen gehuil, geen ruzies. Wel geconcentreerd spelen, wandelen in het bos, buiten spelen (het is gevestigd in het klooster Onze-Lieve-Vrouwe-Ter-Eem), bomen klimmen, vuur maken, verhalen vertellen (dat deed ik voornamelijk, ter plekke bedacht).
Ik heb een goede begeleiding gehad. Ik was ’s avonds wel volkomen leeg als ik naar Deventer, naar huis treinde.

Zinnig straffen

Ik heb drie keer een kind bestraft: de eerste keer een jongen van 7 die onder het eten van de middagboterham boeren liet. Ik bracht hem naar de gang en legde uit dat ik hem niet afkeurde, maar zijn gedrag. Hij bleef gedwee zitten tot ik hem weer ophaalde. De tweede keer vergaloppeerde hij zich weer en ging zelf op de gang zitten tot ik hem terug haalde. Daarna was het over.
Een andere keer deed een jongen van 10 iets gevaarlijks voor andere kinderen. Ik had net het Puppy boek gelezen van Martin Gauss, hoe je honden opvoedt. Volkomen intuïtief greep ik hem in zijn nek en legde hem op zijn rug op de grond, in een vloeiende beweging. Ik was net zo verbaasd als hij, maar ik liet dat niet merken en zei hem dat hij dat nooit meer mocht doen.
De derde keer wilde een nogal macho jongen van 10 (die mij voetballen leerde) een meisje pijn doen. Ik stond te praten met een andere leidster, zag het aankomen, gaf de jongen een tik op zijn hoofd. Ik hoefde niets te zeggen, hij wist waarom hij gecorrigeerd werd. De leidster keurde het goed (ik was zelf van mijn reactie geschrokken) en de jongen werd mijn grootste vriend.

Besluitvorming door kinderen

Daarna heb ik korte tijd op een Iederwijs experiment in Uffelte gewerkt (ik woon er nog steeds).
Ik was de enige betaalde, voltijds kracht en had niet eens de juiste diploma’s. We begonnen op een kampeerboerderij, midden in de natuur, waar we overdag de keuken en twee kamers huurden. We begonnen met 17 kinderen, van net 4 jaar tot 15 jaar. Veel waren vastgelopen in het reguliere onderwijs, de oudere kinderen kwamen voor het grootste deel van een gesloten bovenbouw van de Vrije School in Meppel.
Ik bemoeide me vooral met de kinderen vanaf een jaar op negen. Knutselen, Engels en Frans, fotografie, brood bakken.
Het meest wezenlijke van een ‘democratic school’ heb ik daar gebracht en zien bloeien, tot het kapot gemaakt werd door bange ouders.
Ik heb het over het verschijnsel “Council”.
In het kort: kring, talking stick, besluitvorming op basis van consent (ook als je het niet eens bent, kan je instemmen met een besluit).
Het bleek een natuurlijke methode te zijn die volkomen aansloot op wat alle kinderen vanzelfsprekend en logisch vonden. Ik begon met een aanplakbiljet waarin ik het uitlegde. Met een geïnteresseerd groepje kinderen werd over de beste tijd en dag gesproken. Daar kwam dinsdag om half elf uit. Donderdag was ook goed, maar dat hielden ze liever in reserve als ze er dinsdag niet uitkwamen (hun eigen idee!).
De eerste keer deden alleen de assertieve kinderen mee. Ik was de enige volwassene (de andere leidsters hadden er geen zin in).

Samen gamen kan heel gezellig zijn. Foto is van de democratische school De Ruimte

Er werden besluiten genomen. Onder andere dat elk besluit in een volgende Council bekrachtigd moest worden, voor de mensen die er niet bij waren geweest.
Ze scheven de besluiten zelf in een soort muurkrant.
De laatste keer was fenomenaal. Er was altijd meningsverschil over de schaarse computers, waar sommige kinderen de hele dag spelletjes op zaten te doen.
Er werd een Council aan gewijd. Alle 17 kinderen waren aanwezig, ook die van 4 jaar. De leidsters stonden toe te kijken.
iedereen sprak op zijn beurt. Het ging er heftig, maar beleefd aan toe. De jongen met de grootste mond kreeg alle spreektijd, maar raakte langzamerhand overtuigd van de standpunten van de anderen.
De dagvoorzitter (een jongen van 14) maakte er om 12 uur een eind aan met een fantastische samenvatting en het voorstel donderdag verder te gaan. Dat werd unaniem aangenomen.
Donderdag gingen ze verder. Na een uur werd een besluit (weer prachtig samengevat door de herkozen voorzitter) in stemming gebracht, geamendeerd, opnieuw in stemming gebracht: elk kind had recht op 2 x een kwartier spelletjes doen per dag en twee keer een half uur voor schoolwerk. Schoolwerk had voorrang. Naast elke computer kwam een intekenschrift. Unaniem goedgekeurd, ook door de jongen met spelletjesverslaving!
Het besluit werd keurig nageleefd, zonder ruzies (wel eens met stemverheffing).

Verraad

Korte tijd later maakten andere leidsters bezwaar tegen de bevoegdheid van de Council (waar ze best ook in mochten zitten, wat ze niet deden). Weer later pleegden ze een coup en werden de grote kinderen in de kou gezet. Ik ben er toen met Anna, met wie ik nog steeds bevriend ben, uit gestapt. Na knetterende ruzies. Ik was zoooo kwaad!! Vernielers.

Spiegellogie

Net in die week kwam Lisa, 10 jaar, al haar hele leven van de ene school naar de andere therapeut/psychiater gestuurd. Ze was venijnig gebekt en kon met haar therapeutentaal iedereen de grond in boren.

Ik ging met Lisa en Janniek, een jongetje van acht, schattig maar dwars (hij bleek later dubbel te zien….) in het bos wandelen, elk aan een hand. Dwars door me heen maakten ze elkaar uit voor alles wat lelijk is. Lisa won natuurlijk. Ik wist mijn kwaadheid en frustratie te bedwingen en herinnerde me een artikel over Spiegelogie (van Willem de Ridder), over het omdraaien van je reactie.
Terug op de boerderij maakte ik Lisa een compliment: ‘Ik vind het zo lief van je dat je zulke aardige dingen tegen Janniek hebt gezegd.’
Ze begreep me onmiddellijk en begon te lachen. Een ander kind!! Janniek begreep het ook en moest ook lachen (later kreeg hij een goede bril en kon eindelijk leren lezen).
Helaas raakte Lisa uit het zicht. Ik had haar graag een ander leven gegeven, maar de controverse (verraad) van het bestuur en de andere leidsters sneed te diep. Ik kon niet blijven. Het experiment sleepte zich naar een pijnlijk einde.

Dit zijn enkele ervaringen die ik met je wil delen. Er is natuurlijk meer, maar dit zijn voor mij hoogtepunten.

Boeken:

Ewout is auteur van enkele boeken waarin kinderen ontdekken dat ze zich niet thuis voelen in de volwassenenwereld, waaronder: Blinde Timo en het meisje van de bakker, Communekind in de sixties en Zwerven per ongeluk.
Ze zijn onder zijn pseudoniem Joshua Stiller geschreven.

De boeken zijn verkrijgbaar bij Bol.com en bij de Reguliere Boekhandel