Al een paar maanden geleden had ik gehoord van de documentaire In Utero. (1)

Andere kijk op autisme en ADHD

Gio Vogelaar (2), met wie ik vaak lezingen geef, was heel enthousiast over deze documentaire.
Hij is veel bezig met op een andere manier kijken naar kinderen met labels als ADHD en Autisme.
Door hen niet te zien als kinderen die een probleem vormen, maar wel problemen ervaren met de samenleving zoals die nu is.

Overlevingsmechanismen

Door de stress en signalen die het kind meekrijgt, ontwikkelt het in de baarmoeder al overlevingsmechanismen die later vaak gelabeld worden met autisme, ADHD of ODD.
Als een kind zich niet veilig voelt, dan kan het hyper-alert en hyper-actief worden. Het zal moeilijk zijn zich rustig op zijn schooltaken te concentreren. Een ander kind zal juist weer een in zichzelf gekeerde indruk maken; het sluit zich emotioneel af voor de omgeving.
Weer andere kinderen komen in opstand, om zo een goed functionerende opvoeder te ‘eisen’.

In Utero

Met een vriend samen ben ik naar In Utero geweest.
Vanwege mijn zelfstudie naar de kindertijd, was ik al bekend met deze materie.
Toch deed deze filmervaring me de ogen nog verder open gaan en me nog meer ervan doordringen wat voor invloed (prenatale) ervaringen hebben op een pril leven.

Elk gevoel en zelfs elke gedachte van een aanstaande moeder, wordt opgevangen door het ongeboren kind, zonder dat het erover kan communiceren. Het kind kan nog niet spreken of vragen om geruststelling.
Ook al kan het kind de ‘woorden’ nog niet begrijpen, het begrijpt wel de boodschap.

Eigen noot: Wanneer een vrouw in verwachting stress heeft ervaren of zich zorgen heeft gemaakt, of wanneer er iets vervelends is gebeurd, dan doet ze er goed aan om de tijd te nemen om tot rust te komen, naar binnen te keren en contact te maken met het wezentje in haar buik. Het gerust te stellen dat hij nu veilig is, dat hij welkom is, dat ze blij met hem is.

Is het kind welkom?

In de baarmoeder krijgt het kind vaak al signalen dat het niet welkom is: ‘Dit is geen goed moment om een kind te krijgen.’
Dat gebeurt meestal niet met opzet, maar omdat de moeder zelf worstelt met onverwerkte (oude) pijn, relatieproblemen en andere moeilijkheden.
Ook zijn er zorgen over de situatie waarin ze een kind krijgt, zeker in deze stressvolle samenleving.

Wat een ongewenst kind te maken heeft met de film ‘Alien’, is me minder duidelijk. Immers ‘ongewenst’ zegt vooral veel over de gevoelens van de aanstaande ouders, niet zozeer over de aard van het kind.

Bestaansrecht

Een klein kind zal er alles voor over hebben om zijn bestaansrecht veilig te stellen. Hij zal zelfs zijn eigen behoeften ervoor opzij zetten.
Maar de overlevingsmechanismen die als (ongeboren) baby zijn redding waren, betekenen later zijn beperkingen.

De juiste respons op de signalen van een kind helpt hem om (zelf)vertrouwen te ontwikkelen. Of beter gezegd, het instinctieve vertrouwen en de band met de ouders intact te houden.
Kinderen hebben signalen nodig dat ze welkom zijn en dat ze goed zijn zoals ze zijn.

Als een kind geen reactie krijgt op zijn uitingen, of een verkeerde respons, dan krijgt hij voortdurend het gevoel dat er iets mis met hem is.
Zo’n kind ontwikkelt zich tot een moedeloze persoonlijkheid.

Operaties op baby’s.

Tot in de jarig vijftig (en in veel gevallen nog veel later) werden operaties op (pasgeboren) baby’s uitgevoerd, zonder enige vorm van verdoving of zelfs maar pijnstiller.
Het kind huilde en gilde van de pijn, maar men ging er toen vanuit dat de baby toch alles zou vergeten en deze stress dus geen gevolgen zou hebben voor zijn verdere leven.
Tegenwoordig is wel bekend dat we een lichaamsgeheugen hebben en de ‘herinneringen’ die we ons niet meer voor de geest kunnen halen, de meeste invloed hebben op hoe we het leven ervaren en wat voor mensen we worden.

Oorlogstrauma

Vrouwen die zwanger waren tijdens de Hongerwinter, kregen kinderen die geprogrammeerd waren om heel zuinig aan te doen met voedsel. Ze hadden een trage stofwisseling. Tegelijk hadden deze kinderen in hun latere leven een voortdurende hang naar zoet en vet eten, met meer kans op diabetes, hoge bloeddruk en overgewicht als gevolg.
Hun honger was echt, want hun lichaam hield de herinnering aan voedseltekort vast.
Dus ze hadden geleerd om alles aan te nemen wat ze konden krijgen.
Veel van deze kinderen zijn gedurende hun leven gevolgd. Over het algemeen hadden ze veel meer medische problemen dan andere mensen.

Kinderen die opgroeien in (oorlogs)geweld, worden voorbereid op een leven waarin ze (letterlijk) moeten vechten voor hun bestaan. Dat kan zich uiten in agressie en vijandigheid, ook als de huidige omstandigheden een stuk vrediger zijn. Er zijn kinderen die keer op keer slaags raken met elkaar.
Kinderen die liefde en veiligheid missen, ontwikkelen zich ook minder goed.
Stress heeft een remmend effect op de hersenontwikkeling, terwijl positieve ervaringen juist de neurologische ontwikkeling bevorderen.

Vandaag de dag

We brengen kinderen ter wereld in uiterst stressvolle omstandigheden.
De huidige jeugd moet niet alleen het hoofd bieden aan oorlogstrauma’s van familie die van generatie op generatie zijn doorgegeven, ze moeten zich ook handhaven met de onrust en het geweld van deze tijd.
Veel trauma’s ontstaan zo vroeg, dat we ons niet eens bewust van zijn en ze deel zijn geworden van onze persoonlijkheid.

Liefde en bewustzijn

Het slot van In Utero is hoopvol; liefde en bewustzijn zijn de sleutel om uit de Matrix (een film die ook treffend wordt aangehaald) te kunnen stappen, werkelijke vrijheid te ervaren en kinderen gezond en gelukkig op te laten groeien. Dan pas kan een een vreedzame wereld bestaan.

Liefde is begrepen worden.
Die zin bleef hangen.
Een baby voeden als het honger heeft. Het kind liefdevol vasthouden, zodat het zich veilig en welkom voelt. De uitingen van het kind spiegelen.

Stap uit die Matrix

Diep van binnen weten we het al, maar als we zien en voelen wat een kwetsbare baby nodig heeft, kan het gebeuren dat onze eigen oude pijn weer naar boven komt. Gevoelens die we liever vermijden.
Daar ligt dus de taak om niet alleen de (al dan niet ongeboren) kinderen van nu met liefde en begrip tegemoet te treden, maar ook liefdevolle aandacht te richten op het kind dat we zelfs eens waren.

Het ontwaken uit de Matrix heeft veel weg van opnieuw geboren worden. Ons ontworstelen uit een bio-bad van afweer en onbewustheid en het echte leven aangaan en instappen.

1) http://inutero.info/

2) http://jeugdzorgvuldig.nl/