Het verschil tussen emotionele verwaarlozing en affectieve verwaarlozing

Een pijnlijk onderwerp, ik weet het. Omdat veel mensen er echter mee te maken hebben (gehad), moet het toch gezegd.

Affectieve verwaarlozing en emotionele verwaarlozing worden, vaak halen mensen ze door elkaar. Toch is er niet alleen een gradatieverschil, maar een wezenlijk verschil.

Emotionele behoeften

Emotionele verwaarlozing betekent dat de ouders (onbedoeld) weinig oog hebben voor de emotionele behoeften van hun kind. Ze kunnen hun kinderen niet echt bij staan als ze verdriet hebben of teleurgesteld zijn. Ze vragen hun kinderen niet hoe hun dag was. Een baby of peuter die zich heeft bezeerd, krijgt afleiding in plaats van troost. Dit is vaak uit onvermogen en het betekent niet dat de ouders niet om hun kinderen geven. Ze zitten alleen vast in bepaalde patronen.

Dit patroon kan vaak van generatie op generatie worden overgedragen. Immers, wat je niet hebt ontvangen als kind, kun je ook moeilijk doorgeven.

Het is vaak moeilijk te duiden. Als je in principe goed verzorgd werd en een veilig nest had, heb je niet bewust door dat je emotioneel tekortkwam. Iets wat er niet was, kun je je moeilijk herinneren. Toch knaagt er iets. Er is een gemis en je hebt behoefte aan support.

Gelukkige jeugd

Mijn vader had over het algemeen een gelukkige en veilige jeugd. Het was een warm nest. Liefde en aandacht was er. Hij had bewegingsvrijheid en er waren ook duidelijke regels. Hij had vrienden en speelde veel buiten. Toch herinnert hij zich dat hij niet werd getroost als hij verdrietig was. Echt een diepgaand gesprek kon hij niet voeren met zijn ouders, die waren allebei emotioneel gesloten.
Met mijn vader kon ik wel diepe gesprekken hebben. We hadden en hebben een fijne band en er is veel liefde. Wat ik miste was aanmoediging en blijdschap van zijn kant, bij mijlpalen zoals toen ik eindelijk met het openbaar vervoer kon reizen.
Hij weet niet wie mijn juf in de middenbouw van de basisschool was, omdat hij me na de scheiding alleen nog in weekenden zag. Ik kreeg geen begeleiding bij de keuze voor een opleiding.

Liefhebbend

Ouders kunnen best liefhebbend en zorgzaam zijn en hun kind basaal geven wat het nodig heeft, zoals gezond eten, veiligheid en warmte. Ze kunnen hun kinderen koesteren (liefde is immers geen emotie, maar onze levensenergie), alleen hebben ze geen aandacht voor de specifieke interesses en is er weinig persoonlijke aandacht. De kinderen voelen zich niet gesteund als ze het moeilijk hebben. Ze missen betrokkenheid bij hun persoonlijke leven. Dat kan heel subtiel zijn.
Iedere ouder maakt zich er wel eens schuldig aan. Het is wat dat betreft ook niet iets om je voor te schamen. Je doet je best.

Voorbeelden

Een voorbeeld van emotionele verwaarlozing is, een kind is verdrietig en teleurgesteld omdat de voetbaltraining niet goed ging. In plaats van het kind bij te staan, krijgt het alleen wat lekkers en ‘hebben we het er verder niet meer over.’
Of het kind heeft ruzie met een vriend en krijgt het advies om het maar snel te vergeten. ‘Die jongen is het niet waard om over in te zitten.’
Er worden een kind geen grenzen geboden. (Pedagogische verwaarlozing) Ouders laten bijvoorbeeld toe dat het kind spijbelt, zonder (samen) naar een oplossing te zoeken.
Het kind wordt over beschermd, waardoor het te weinig ruimte krijgt om te leren en ervaringen om te doen.
Ouders hebben hoge verwachtingen van het kind, die het niet kan waarmaken. Dat geeft een gevoel van falen.
Sommige kinderen (ook al wat oudere, welbespraakte kinderen) kunnen soms moeilijk hun behoeften kenbaar maken. Als een kind als moeilijk wordt beschouwd, kan dit de relatie verstoren. Dan gaat alle aandacht naar de problemen van het kind en zien de ouders het kind zelf niet meer.
Het komt ook voor dat een van de kinderen een handicap heeft en daardoor meer zorg vraagt. De andere kinderen kunnen daardoor te weinig aandacht krijgen.

Affectieve verwaarlozing

Affectieve verwaarlozing betekent letterlijk het kind verstoken van liefde. In het beste geval worden de kinderen lichamelijk verzorgd. Ze krijgen eten en schone kleren, maar worden niet gekoesterd of liefdevol aangeraakt. Ze worden niet getroost, ook niet als ze echt bang zijn en om hulp roepen. Ze worden genegeerd of krijgen een snauw. Elke dag moeten ze vechten om een beetje liefde en aandacht.
Voor baby’s is dit het schadelijkst. In sommige gevallen kunnen ze zelfs wegkwijnen en overlijden.

Er wordt weinig met de kinderen gepraat, zelfs niet oppervlakkig en er wordt niet met hen gespeeld.
Door het uitblijven van een liefdevolle relatie en positieve ervaringen, ontwikkelen de hersenen zich minder goed. Ze blijven kleiner en vertonen leemten. *
Het genegeerd worden is voor een baby een levensbedreigende ervaring. Hij kan zichzelf immers nog niet redden. Het basis-stressniveau is te hoog. Het innerlijke alarm blijft daardoor te scherp afgesteld. Dat kan het kind uitputten. Daarbij is het kind heel reactief of juist teruggetrokken.
In extreme gevallen bereiken verwaarloosde kinderen niet de mijlpalen die andere kinderen wel bereiken. Voorbeelden van sommige kindertehuizen zijn bekend. De kinderen kunnen geen relaties aangaan, ze leren moeilijk iets nieuws en zitten apathisch in een hoekje.

Toekomstperspectieven

Het goede nieuws is, dat kinderen in veel gevallen sprongen in hun ontwikkeling maken als ze in een liefdevolle en stimulerende omgeving terecht komen. Met veel geduld en aandacht kunnen ze betere toekomstperspectieven krijgen.
Ook vriendschappen met andere kinderen of met een huisdier, kunnen veel goed doen voor de ontwikkeling van het kind.

Affectieve verwaarlozing is een belangrijk onderdeel van kindermishandeling. Het is acuut schadelijk, waar emotionele verwaarlozing meestal (pas) op lange termijn schadelijk is. Bij affectieve verwaarlozing worden vaak ook lichamelijke noden niet vervuld, zoals warmte, fysieke veiligheid, gezond voedsel en lichaamsbeweging.

Voorbeelden

Een voorbeeld van affectieve verwaarlozing is bijvoorbeeld een baby op de gang leggen omdat het huilt. Of zeer jonge kinderen uren alleen thuislaten.
In de kantine van een overdekte speeltuin zag ik eens een uur lang een dreumes huilen in een box, met zijn handen aan de tralies. Hij had alleen een paar plastic ringen om zich mee te vermaken. De oma negeerde hem de hele tijd, zij zat computerspelletjes te spelen.
Na afloop werd hij zonder pardon in de kinderwagen gelegd. Hij was inmiddels helemaal over de toeren. De oma aaide hem even over zijn been, maar deed verder niks voor hem.
Het zal duidelijk zijn dat ik liefdeloze ouders niet kan helpen, hoe graag ik de betreffende kinderen ook wil bereiken.

Jezelf en je ouders begrijpen

Als we het hebben over emotionele verwaarlozing: Iedere ouder maakt fouten, is wel eens niet emotioneel beschikbaar (moe, stress, druk), mist de signalen van het kind en kan niet steunend reageren.
Het gaat niet om ‘schuld’, maar om beter te begrijpen hoe je ouders je pijnlijk hebben geraakt en om hen en vooral jezelf beter te begrijpen.

Herkennen van emotionele verwaarlozing in je eigen jeugd:

• Moeite hebben met emoties. Er is niet adequaat op gereageerd, daarom weet je je er geen raad mee. Je probeert ze te negeren of weg te drukken.
• Je kunt moeilijk duiden wat je precies voelt of waar je behoefte aan hebt.
  Het lijkt alsof je gevoelens er niet mogen zijn en indirect dat jij er niet altijd mocht zijn.
• Gevoelens van leegte. Je structureel gekwetst voelen. Je onbegrepen voelen en jezelf niet goed begrijpen.
• Moeilijk relaties aan kunnen gaan. Het gevoel hebben niet zonder iemand te kunnen, of juist heel hard niemand nodig willen hebben. De relaties met je ouders werken door in de relaties in je volwassen leven.
• Je herinnert je je jeugd als veilig, misschien zelfs als gelukkig. Hoe komt het dat je je dan toch niet gelukkig voelt?
• Niet jezelf durven zijn. Overtuigingen als: ‘Als mensen zien hoe ik echt ben, dan laten ze me in de steek.’

Emoties horen erbij en kunnen mensen met elkaar verbinden. Het is belangrijk om het gemis in je jeugd te herkennen en erkennen. Al is het maar zodat dit patroon zich niet herhaalt bij je eigen kinderen.
Dan kun je hen echt zien zoals ze zijn en zuiver hun behoeften en wensen waarnemen.
Maar je doet dit ook voor jezelf en je eigen levensgeluk. Jij doet ertoe!

Heb je behoefte aan persoonlijk advies:
Neem dan gerust contact op: redactie@dus-sarah-morton.info

Tel of WhatsApp 06-83992975

Ik heb ooit een boek geschreven over wat kinderen meemaken in de baarmoeder, in het gezin en in de maatschappij

Hier ga ik in op hoe kinderen alledaagse situaties kunnen beleven en wat zij nodig hebben om gezond en natuurlijk op te groeien
Wat je niet verteld is…, Sarah Morton