George-Maduro

Vier mei

Vier mei kwam dichterbij.
Een vriend en ik, allebei voelden we dit jaar meer dan ooit behoefte om dodenherdenking bewust te beleven. We dachten er aanvankelijk aan naar de Dam te gaan maar zagen er uiteindelijk vanaf want we zouden makkelijk onder de voet worden gelopen.
En stel, als je naar de dienst in de Nieuwe Kerk had gewild moet je je al in januari aanmelden.

Dodenherdenking voor kinderen?
Aan Madurodam in Den Haag dachten we in eerste instantie helemaal niet.
Wel hoorden we een paar weken terug op televisie iemand tegen een kind zeggen:
‘Madurodam? Ha ha! Nou dan hebben jullie daar je eigen dodenherdenking-kje, toch?’

We vonden dit nogal denigrerend. Vervolgens rees wel de vraag of je kinderen moet confronteren met gruwelen uit de Tweede Wereldoorlog en wat Madurodam daar mee te maken heeft? Het is geen miniatuur maar geweld op grote schaal.
Voor volwassenen al niet te bevatten, hoe dan voor kinderen?

Door kinderen georganiseerd
Een paar uur van te voren op de 4e Mei, hoorden we bij toeval op de radio weer over de dodenherdenking voor kinderen bij Madurodam. Met name opmerkelijk was dat het door kinderen zelf geleid zou worden. Ook hoorden we wie George Maduro eigenlijk was.
Madurodam bleek feitelijk een Oorlogsmonument en was dus nooit uitsluitend als een pretpark bedoeld geweest! Dit wisten we niet!

We reden er snel heen om te kijken of we er dicht in de buurt konden komen. De herdenking was vrij toegankelijk en bleek inderdaad verbazend genoeg echt door kinderen georganiseerd en uitgevoerd te worden. De hele ceremonie met kinderen van 8 tot 18 jaar aan de leiding en aan het woord. Bijzonder!

Bevrijding
Er waren weinig volwassenen zodat de sfeer erg aangenaam was.
Heldere kinderstemmen klonken uit de luidsprekers. Er was een sterke sfeer van saamhorigheid in gedenken zonder dat het zwaar was. Eigenlijk zoals het moest zijn.

We werden geraakt door de oprechtheid. De woorden van kinderen hielpen direct naar een ruimte voor bevrijding. Veel meer dan een blijven hangen in rouw, grove schending en dan misschien 4 mei maar weer zo snel mogelijk vergeten. Zo werd stilgestaan bij wat vrijheid eigenlijk inhoudt en hoe het is als het je wordt afgenomen. ‘Stel je voor, dat je niet meer naar buiten mag?’
Die woorden maakten indruk. Ze hingen seconden lang in de heldere avondhemel. De tijd
stond even stil.

George Maduro
De burgemeester van Madurodam, is een jongen van zeventien. Zenuwachtig, maar beheerst wist hij de dodenherdenking naar de kinderen over te brengen, oprecht en zonder enige overbodig vertoon.
Hij vertelde daarbij ook wie George Maduro was.
Maduro werd geboren in een joods gezin; verhuisde naar Nederland om te gaan studeren en kwam in een pleeggezin; vervolgens in militaire dienst.
De Duitse bezetting begon. Hij voorkwam met een geniaal plan dat Villa Leeuwenburg*, het huidige huize Dorrepaal in Rijswijk, zou worden ingenomen door de bezetters.
Vervolgens werd hij gearresteerd en opgesloten in de Scheveningse gevangenis toentertijd ook al bekend als het ‘Oranjehotel’.

Ondanks deze vreselijke omstandigheden hield hij de moed erin en was een zodanig steun voor zijn medegevangenen op een wijze dat zelfs cipiers en gezagsdragers respect voor hem kregen.
Mede dankzij zijn inzet hielden vriend en vijand het dus uit in het ‘Oranjehotel’.

Hij kwam op vrije voeten en inmiddels waren joden verplicht de gehate gele ster te dragen. Hij weigerde dit en ging in het Verzet. Toen hij geallieerden hielp ontsnappen, werd hij verraden en opgepakt.

Hij kwam ditmaal terecht in een Duitse gevangenis en sprak opnieuw zijn medegevangenen effectief moed in en gaf vrijmoedig zijn mening aan de bewakers. Normaal gesproken zou iemand die dit lef had direct worden geëxecuteerd, hij echter dwong met oprechtheid op wonderbaarlijke manier respect af!

Toen er een bom op de gevangenis viel, had hij eindelijk kans te ontsnappen! Dit deed hij echter niet; hij redde zijn Poolse medegevangenen onder het puin vandaan.
Mede daardoor werd hij weer opgepakt en ditmaal afgevoerd naar concentratiekamp Dachau.
Daar bleef hij helpen en door zijn houding iedereen hoop geven op een goede afloop.
Drie maanden voor de bevrijding bezweek hij echter aan vlek-tyfus.

Tijdens zijn leven overweldigd door oorlog, wenste hij een plek voor kinderen, een plek waar zij vrede en vrijheid konden ervaren.
Uiteindelijk ontstond dit in de vorm van Madurodam. Zijn ouders hebben dit als levend en bewegend monument helpen oprichten!

De vrede en ontwikkeling, voor wie nog steeds een beetje kind durft te zijn is daar nog steeds voelbaar.

De zuiverheid van kinderen
Er werd gezongen door de kinderen. Verrassend helder, zuiver. We kwamen bij ons gevoel.
Burgemeester van Aartsen van Den Haag was er ook bij. Hij stond naast de kleine burgemeester van Madurodam zelf.

Ook was er een meisje dat onverwacht een zeer krachtige dans uitvoerde. Ze bleek een balletdanseres, een kind nog, maar iemand die niet alleen werkt om haar eigen talent in de wereld te zetten, maar om andere kinderen te inspireren en moed te geven hun talent ook te ontdekken.

Het accent lag niet op lijden; wreedheid of de jaarlijkse wedijver om opnieuw weer elk detail van de oorlogsellende te beschrijven, zoals we daarvoor op de radio hadden gehoord, maar op vrede.
Op ons kwam wat we op de radio hoorden overigens behoorlijk onsmakelijk over:
Gruwelijke ellende, schijnbaar gevoelig verpakt met precisie bedoeld om mensen diep te raken, mogeljjk vanuit het idee alsof mensen anders niet in staat zijn zich in te leven dan alleen met een gruwelijk beeld van een klein kind, dat wreed van zijn moeder wordt gescheiden.
Moeten de woorden zelf, op een dodenherdenking nog een extra traumatische ervaring veroorzaken, naast het leed dat al wordt herdacht, jarenlang over mensen wordt uitgestort? Totdat ze niks meer willen voelen?

We mogen ons gelukkig prijzen dat veel kinderen nog respect op kunnen brengen voor dodenherdenking;
Enerzijds de boodschap: ‘Dit nooit weer.’ Anderzijds zien ze hedendaagse oorlogen en gruweldaden op televisie.
Dat moet behoorlijk verwarrend zijn!


Hoe vertel je kinderen over oorlog?
Bij de kinderen lag het accent niet op vorm maar op de inhoud. Het leven te leven vanuit je hart,’by Heart’. Elkaar liefdevol steunen in kameraadschap. Zo bleven de oorlogsverhalen ook voor de aanwezige jongere kinderen, die met de ouders mee waren gekomen, goed te begrijpen en sloten aan op hun belevingswereld. Waarom kan dit niet ook de belevingswereld van volwassenen zijn?
Is een oprechtheid zoals we zien in onze kinderen geen waardevolle spiegel? Of is het de bedoeling dat we ons afsluiten en dan elk jaar steeds meer en gruwelijker details in de herdenking gaan verwerken? Om nog iets te voelen?

Een jong meisje blies de Taptoe, dit is een eregroet met haar trompet.
Dit is het signaal wat vooraf gaat aan de bekende twee minuten stilte van 4 mei, waarbij ook de auto’s op de snelwegen gevraagd worden om een P te zoeken!
Normaal gesproken mogen alleen militairen dit signaal blazen en de twee minuten stilte inluiden!
Het geluid van de trompet weerklonk in de vallende avond, helder en schoon. En viel niet te onderscheiden van een professionele trompettist.


Stilte
Het viel mij op dat ook de kleinste kinderen stil waren. Het was duidelijk dat ze er heel veel mee konden.
Hetgeen ook weer indruk maakte op hun ouders.

Mijn conclusie is dat een herdenking een dynamisch proces is, niet alleen aan volwassenen voorbehouden maar zeker een plaats heeft in de ontwikkeling van het kind, ook het kind in ons allemaal. Niet alleen wat wij denken wat een kind is of moet zijn!

Er waren bij elkaar zo’n 300 ouders en kinderen.
Na de twee minuten stilte was er een defilee, een soort dodenmars, naar het monument op de Dam in het park.
We kwamen langs de Dam waar in miniatuur de kranslegging plaatsvond.
Het perk stond zwart van de camera’s en de crew van de televisie.

Essentie
Achteraf zagen we het NOS-journaal, waarbij volkomen vergeten werd, mee te delen dat de kinderen de herdenking zelf hadden georganiseerd en vorm hadden gegeven. De essentie werd botweg totaal gemist door de NOS! De beelden van het gebeuren sloegen ook nergens op.

We vroegen verbijsterd af welke lichtzinnige club het waardevolle camera-materiaal reduceert tot non-informatie; en duizenden euro’s gewoon worden weg gegooid, tegelijk met de oprechte boodschap van deze kinderen die zich vrijwillig inzetten terwijl anderen er zonder veel te doen dik geld voor in hun zak durven te steken.

* https://www.madurodam.nl/nl/organisatie/geschiedenis/

http://denhaagfm.nl/2016/05/05/indrukwekkende-kinderherdenking-bij-madurodam/